Aby krowy były zdrowe musi być zapewniona równowaga pomiędzy dostarczaniem/dostępnością a zapotrzebowaniem na składniki pokarmowe, w tym także mikro i makroelementy. Brak pożądanych składników prowadzi do niedoborów pierwotnych (brak mikroelementów w glebie, a co za tym idzie i w roślinach) i wtórnych (występuje, gdy dostarczamy związki mineralne, ale istnieją czynniki, które obniżają zdolność zwierzęcia do wchłaniania danego pierwiastka, np. nadmiar molibdenu zmniejsza dostępność miedzi).
Suplementacja w schorzeniach racic – krok po kroku.
W związku z tym, że nie istnieje uniwersalne podejście do suplementacji mikroelementów dla krów w profilaktyce schorzeń racic, proponuję zastosowanie następującego podejścia:
-sprawdzić jakość dostarczanej wody (wysokie stężenia żelaza, siarczanów czy węglanów może obniżać wchłanianie mikroelementów),
-dowiedzieć się, czy na danych obszarach występują niedobory pierwiastków śladowych,
-regularnie pobierać próbki paszy do badań na zawartość mikroelementów,
-jeżeli w stadzie często występują zapalenia tworzywa, należy zwiększyć poziom suplementacji miedzi, cynku i metioniny.
-wapń, miedź, cynk, witamina A są niezbędne do tworzenia keratyny. Stres i ból zmniejszają rezerwy tych czynników (zwłaszcza cynku), co czyni je mniej dostępnymi dla tkanek keratynogennych.
Jak ocenić zawartość pierwiastków śladowych w organizmie krowy?
Możemy przeprowadzić następujące testy, po konsultacji z prowadzącym stado lekarzem weterynarii:
-próbki krwi: jedynie poziomy selenu, jodu i żelaza dostarczą nam wiarygodnych informacji,
-biopsja wątroby – nie wolno jej wykonywać u zwierząt martwych lub chorych. Dostarcza ona najdokładniejszych danych. Wykonuje się ją lekarz weterynarii w 1/3 górnej 11 przestrzeni międzyżebrowej z prawej strony,
-próbki sierści i rogu racicowego: nie ma żadnej wartości, gdyż dostarcza informacji sprzed wielu miesięcy, a próbki są często obarczone zanieczyszczeniami,
-ocena dostępności pierwiastków śladowych w paszach jest pomocna, lecz często nie uwzględniana ze względu na koszty.
Jakie znaczenie mają poszczególnych związki mineralne?
Cynk. Jest nie tylko niezbędny dla zdrowia racic, ale również wpływa na układ odpornościowy, hormonalny i metabolizm. W związku z tym metioninian cynku jest powszechnie stosowanym dodatkiem, który w niektórych stadach może podnosić wydajność o kilka procent. Zapotrzebowanie na cynk wynosi w diecie 50-100 ppm. Wysoka zawartość w diecie miedzi, kadmu, żelaza, wapnia, jak również stres i ból zmniejszają dostępność i wchłanianie cynku.
Miedź. Zapotrzebowanie na miedź wynosi 10-15 ppm. Optymalny stosunek cynku do miedzi w paszach wynosi 4,5;1.Wysoka zawartość siarki i molibdenu w diecie ograniczają przyswajanie miedzi. Pierwsze objawy niedoboru miedzi dotyczą zmiany koloru sierści.
Mangan. Pełni pomocniczą rolę w rozwoju kośćca i jest istotny dla prawidłowego wykorzystania miedzi. Ponadto zapewnia prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego i chroni przed nadtlenkami. Wymagana ilość manganu wynosi 40-80 ppm s.m. Wapń, magnez, potas, żelazo, fosfor i kobalt zmniejszają dostępność manganu.
Kobalt. Odgrywa dużą rolę w syntezie witaminy B12, której niedobór pośrednio przyczynia się do kwasicy. Zapotrzebowanie na kobalt wynosi 0,11 ppm, dlatego jeżeli próbki paszy mają go poniżej 0,25 ppm należy go uzupełniać. Mangan, jod, cynk, monenzyna (KEXXTONE) zmniejszają dostępność kobaltu.
Żelazo. W przypadku żelaza najczęściej obserwujemy jego nadmiar. Może on w znaczący sposób ograniczać biodostępność innych związków mineralnych. Uważa się, że wysokie dawki witaminy E i cynku mogą chronić organizm przed niekorzystnym wpływem nadmiaru żelaza.
Molibden. Tworzy z miedzią stabilne kompleksy, które ograniczają jej dostępność. Jeżeli zawartość molibdenu w paszy przekracza 2 ppm należy stosować uzupełnianie miedzi.
Selen. Wchłanianie selenu nie osiąga maksymalnego poziomu, jeżeli w diecie nie ma wystarczającego poziomu witaminy E. Nadmierne stężenie selenu wywołuje choroby racic więc do suplementacji należy podchodzić z umiarem (zawartość w diecie na poziomie poniżej 25 ppm)
Wapń i fosfor. Warunkuje dostępność cynku do tego stopnia, że na każde dodatkowe 0,1 % wapnia w diecie należy dodać 16 ppm cynku. Fosfor podobnie jak wapń jest niezbędny do prawidłowego formowania kości. Należy pamiętać, że fosfor jest lepiej przyswajalny, jeżeli pochodzi ze źródeł zwierzęcych.
Jod. Jest niezbędny do regulacji procesów metabolicznych jak również warunkuje prawidłową odpowiedź immunologiczną. Na niektórych fermach suplementacja dwujodku etyloaminy pozwala zmniejszyć występowanie zgnilizny racic. Wymagana zawartość w paszy jodu wynosi 0,3-0,90 ppm. Soja i żepak często zwiększają zapotrzebowanie na jod.
Sód. Pasze często są niedoborowe, jeżeli chodzi o ten pierwiastek. Uzupełnia się go najczęściej w formie chlorku sodu – lizawki.
Oprócz wyżej wymienionych związków mineralny przy określaniu czynników, które mogą wpływać na zdrowotność racic, a są związane z suplementacją należy rozważyćwWitaminy A, D i E, a także metioninę i biotynę.