Czym jest grzybica skóry u bydła?
Grzybica skóry u bydła zwana inaczej grzybicą strupiastą, dermatofitozą, trichofitozą występuje głównie u młodego bydła ras mlecznych. Powoduje ją najczęściej Trichopyton verrucosum, rzadziej inne dermatofity. Straty gospodarcze polegają głównie na zmniejszeniu wartości hodowlanej zarażonych zwierząt, rzadko dochodzi do uogólnienia procesu i wpływu na stan ogólny i wydajność.
Grzybica skóry jest zoonozą! Jest to najczęściej występująca choroba odzwierzęca na którą szczególnie narażone są osoby pracujące przy bydle.
Skąd bierze się grzybica skóry u bydła?
Grzybica skóry występuje enzootycznie, duży wpływ na jej pojawienie mają złe warunki utrzymania i niewłaściwe żywienie. Najczęściej chorują cielęta po 2 miesiącu życia (choć mogą chorować również zwierzęta dorosłe) utrzymywane w grupach. Zbyt duże zagęszczenie jest kluczowym elementem prowadzącym do rozwoju choroby. Szerzeniu grzybicy sprzyja ciepły, wilgotny mikroklimat w oborze oraz brak higieny. Zbyt duże zagęszczenie zwierząt. Istotne jest również wystąpienie stresora np. przegrupowanie, zakup nowych zwierząt, choroby przebiegające z immunosupresją np. BVD, zakażenia pasożytnicze. Zakażeniu sprzyja niedożywienie, niedobory mineralno-witaminowe, przede wszystkim w witaminę A. Stosowanie kortykosterydów nasila objawy.
Zarodniki są odporne, mogą długo utrzymywać się w środowisku, nawet kilka lat.
Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt bezpośredni lub poprzez kontakt z zainfekowanym środowiskiem czy sprzętem oborowym. Okres inkubacji wynosi 1-4 tygodnie, zmiany na skórze utrzymują się do 3 miesięcy. Dermatofity atakują zrogowaciałe warstwy skóry przez toksyny i alergeny. Powoduje to wysięk i tworzenie się strupów i wyłysień. Objawy kliniczne i przebieg są dość charakterystyczne przybierają postać okrągłych lub owalnych wyłysień o średnicy 1-5 cm pokrytych strupami, przypominającymi azbest. Zmiany te lokalizują się najczęściej w przedniej części ciała: głowa, szyja, choć mogą występować na całym ciele. Zmiany mogą być bolesne, nie występuje świąd. U zwierząt dochodzi często do samowyleczenia, zmiany po 3-5 miesięcy po zakażeniu ulegają całkowitemu wyleczeniu z odrostem włosów.
Rozpoznanie jest stosunkowo proste, na podstawie charakterystycznego przebiegu, można pobrać materiał do badań w sytuacjach wątpliwych. Pobieramy włosy do badania mikroskopowego lub hodowli na specjalnych podłożach.
Leczenie i zapobieganie grzybicy skóry u bydła
Grzybica skóry ma tendencje do samowyleczenia się, jednak na to, że jest zoonozą, a mleko od sztuk zainfekowanych nie może być przeznaczone do spożycia dla ludzi należy zawsze podjąć leczenie i wprowadzić procedury zapobiegania.
Leczenie obejmuje interwencje miejscową, wspomaganie sił obronnych organizmu, leczenie ogólne i szczepienie, i obniżenie presji środowiska. Leczenie miejscowe możliwe jest jedynie w mniejszych stadach, gdzie można indywidualnie podejść do zwierzęcia. Stosuje się wtedy maści i płyny zawierające środki przeciwgrzybicze. W dużych obiektach nie stosuje się już maści i płynów miejscowo, nie zdrapuje i nie szczotkuje zmian. Można stosować środki w postaci oprysków i aerozoli. Leczenie wspomagające polega głównie na podawaniu witaminy A doustnie (40000 j.m. dziennie) lub w iniekcji (300000 j.m.)
Odkażanie pomieszczeń jest jednym z elementów strategii zapobiegania występowania grzybicy skórnej. Zarodniki są wrażliwe na większość środków dezynfekcyjnych. Po wstępnym czyszczeniu, myciu przeprowadzamy dezynfekcję.
W zapobieganiu stosujemy szczepionki. Inaktywowaną szczepionkę podajemy dwukrotnie w odstępie 10-14 dni. Można je stosować już od 1 tyg. życia. Szczepienie musi obejmować wszystkie zwierzęta w danej grupie. Odporność pojawia się po 3-4 tygodniach od drugiej iniekcji. Czas trwania odporności po 2-krotnym podaniu wynosi 9-12 miesięcy. Szczepionki można stosować terapeutycznie. Lecznicze podanie szczepionki u zwierząt z objawami skórnymi ma na celu przyspieszenia procesu zdrowienia. Podajemy wtedy dawki o 50% większe niż profilaktycznie.
Prowadzenie szczepień ochronnych, odpowiednie warunki zoohigieniczne i żywienie pozwala na znaczne ograniczenie występowania grzybicy skórnej u bydła.
