„Posiarowe biegunki” cieląt są dość rzadkie, ale przysparzają dużo problemów i powodują sporo upadków osesków. Chcielibyśmy podzielić się z hodowcami swoimi doświadczeniami w radzeniu sobie z takimi biegunkami. Jak wyglądają takie cielęta? Są słabe od pierwszych chwil życia.
Posiarowe biegunki cieląt – objawy, przyczyny i skuteczne leczenie
Hodowcy często mówią o nich, że „rodzą się z biegunką”. I tak rzeczywiście jest. Już ich smółka wygląda i pachnie nietypowo. Z dnia na dzień, mimo regularnego odpajania siarą, takie cielęta marnieją – ich włos robi się nastroszony i matowy, spada masa ciała, pod ogonem obklejają się wyschnięte łajniaki. Często nie chcą pić siary, mimo że ma odpowiednią temperaturę i podawana jest higienicznie. Takie maluchy bez naszej pomocy dożywają maksymalnie 5 dni, a upadki zdarzają się nawet przy najlepszej obsłudze (szalenie ważnej w cielętniku).
Przyczyn tzw. posiarowych wczesnych upadków cieląt jest wiele. Nas najbardziej interesują te zależne od żywienia zasuszonych i wycielanych krów.
Żywienie krów przed wycieleniem a jakość siary – kluczowe zasady
Rola stołu paszowego w produkcji wysokiej jakości siary
Stół paszowy krów zasuszonych i przed wycieleniem nie może być traktowany jak utylizator najsłabszych kiszonek w gospodarstwie, stęchniętych niedojadów i… miejscem najrzadziej odwiedzanym, ponieważ stoją tam „zasuszki”. Przecież w ich łonie przybiera na wadze płód, a poza tym krowa przygotowuje się już do następnej laktacji. A o tym jaka będzie decyduje właśnie żywienie w okresie zasuszenia, szczególnie na trzy tygodnie przed wycieleniem. Pamiętajmy też, że laktacja zaczyna się od… produkcji siary. Najczęstszą przyczyną jej kiepskiego składu (i nie chodzi tu tylko o niski poziom immunoglobulin) są ciała ketonowe, pochodzące głównie z mokrych i kwaśnych kiszonek z dużą zawartością kwasu masłowego.
Wpływ złej kiszonki na zdrowie cieląt: przyczyny biegunki posiarowej
Przede wszystkim trzeba jasno powiedzieć, że zepsuć można każdy materiał przeznaczony na kiszenie. Ale z naszych obserwacji w terenie wynika, że hodowcom najwięcej problemów przysparza kiszenie GPS-ów ze zbóż, mieszanek poplonowych np. ze słonecznikiem, traw z łąk zalewowych (tzw. kwaśnych łąk), „lucerek” przepłukanych na pokosie.
Najczęstsze błędy w kiszeniu pasz dla bydła
Wysoka zawartość kwasu masłowego i octowego w złej kiszonce sprawia, że krowy po wycieleniu nie wchodzą w laktację, są podtrute, a cielęta padają, ponieważ te „złe” kwasy sprawiają, że do siary dostają się ciała ketonowe. Jeśli więc nie mamy dobrej kiszonki, lepiej podajmy zasuszonym krowom słomę z kilkoma kilogramami kiszonki z kukurydzy, a przed wycieleniem dodajmy im paszę treściwą. Nie serwujmy im „mokrej kluski” z wozu paszowego! Warto w tym miejscu przypomnieć, że jeśli robimy kiszonki o niskiej suchej masie, a do tego zbyt długo napełniamy nią silos, musimy używać dużo droższych konserwantów chemicznych, bo biologiczne w takiej sytuacji na nic się zdadzą.
Ketoza u krów mlecznych – zagrożenie dla zdrowia cieląt
Ciała ketonowe w siarze występują także u tłustych krów z ketozą. O tej chorobie metabolicznej wiele już pisano w „Hoduj z głową”. Problemy ze zbyt dobrą kondycją krów przed wycieleniem występują wciąż w zbyt wielu oborach. Najważniejsze przyczyny takiego stanu rzeczy to: brak grupowania krów oraz zbyt bogate i źle zbilansowane żywienie pod koniec laktacji. Skutkiem takiego stanu rzeczy jest ketoza, która zaczyna się już przed wycieleniem. Zbyt grube krowy to także problemy z ich zacieleniem.
Jak rozpoznać i zapobiegać ketozie przed wycieleniem
Skutki ketozy u krów można ograniczyć stosując np. wlewy energetyczne na 7-5 dni przed wycieleniem. Natomiast, żeby poprawić wydolność krów przy wycieleniu i ochronić ich wątrobę przed nadtlenkami, proponujemy iniekcję witaminą E + selen, która ograniczy problemy z gorączkami poporodowymi i odklejaniem łożysk, co w efekcie pozwoli otrzymać fizjologicznie dobrą siarę.
Jak poprawić jakość siary? Sprawdzone metody profilaktyki
Przy niskim poziomie ciał odpornościowych, spowodowanym żywieniem krów kiepskimi kiszonkami, warto przed wycieleniem podać beta karoten, który podnosi jakość siary. Warto też złą siarę wzbogacać preparatami z probiotykiem, zakwasem, witaminami, glukozą i wspomnianym beta-karotenem. Starym, dobrym sposobem jest zastąpienie podtrutej siary pełnym mlekiem od wieloródki, uszlachetnionym wspomnianymi komponentami. Można też dodatkowo zaszczepić cielęta. Siarę można też zastąpić preparatami mlekozastępczymi, które zawierają minimum 50% mleka w proszku i dodatek beta-karotenu.
Zamrażanie siary – profesjonalna ochrona stada przed biegunkami
Najlepszym jednak sposobem zapewnienia wszystkim cielętom dobrej siary jest zamrażanie siary od zdrowych wieloródek o sprawdzonym poziomie immunoglobulin. Takie rezerwy mrożonej siary ma coraz większa liczba gospodarstw. Przechowywana w plastikowych butelkach, po stopniowym rozmrożeniu, nadaje się do skarmiania cieląt nie tylko wówczas, gdy matki mają problemy z ciałami ketonowymi. Warto też mieć zapas mrożonej siary na wypadek trudnego porodu, któremu towarzyszy stan zapalny dróg rodnych i wysoka temperatura. Co oczywiste w takich stanach siara zmienia swój skład i również wywołuje biegunki. Warto także mieć zamrożoną siarę na wypadek ostrego mastitis u krów po porodzie. Pojawiły się na rynku również preparaty suszonej siary, które w sytuacjach patologicznych mogą pomóc, z tym, że są jeszcze drogie.
Autorzy: Andrzej Mirek, Zbigniew Pustuła, Blattin Polska Sp. z o.o.
