Uzyskanie wysokiego wskaźnika zacieleń jest jednym z warunków dla osiągnięcia zadowalającej produkcji mlecznej na poziomie fermy. Przez wiele lat izraelski przemysł mleczarski, podobnie jak inne fermy z ciepłych regionów, cierpiał z powodu znacznego spadku zdolności do zacielenia krów w miesiącach letnich, przyczyniając się do cyklicznych wahań w produkcji mleka i z tego powodu tylko do okresowego zaopatrzenia przemysłu i rynku.
W przeciwieństwie do wpływu upału na produkcję mleka, która w dużej mierze zależy od spożycia paszy i jest mniej podatna na krótkoterminowe zmiany komfortu cieplnego krów, wpływ na płodność krów w lecie jest zdecydowanie bardziej złożony i rozkłada się przez dłuższy czas około momentu inseminacji. Badania przeprowadzone ostatnio przez izraelskich uczonych z Uniwersytetu Hebrew w Jeruzalem ukazały, że płodność krów jest zależna od stresu cieplnego przez długi okres, począwszy od rozwoju pęcherzyka owulacyjnego, aż do implantacji zapłodnionego jajeczka w macicy (przedział czasowy około 50 dni). Z tego powodu chcąc otrzymać zadowalające wyniki płodności w lecie zainseminowane krowy muszą mieć odpowiednią temperaturę ciała przynajmniej przez wspomniany okres, co nie jest łatwym zadaniem….
Schładzanie krów kombinacją wody i powietrza – pierwsze badania
W połowie lat osiemdziesiątych, w Izraelu przeprowadzono badanie na dużą skalę, którego celem była poprawa płodności krów w lecie. Doświadczenie sprawdzało wpływ intensywnego schładzania krów w Izraelu poprzez kombinację zraszania oraz wymuszonej wentylacji wysokowydajnych krów w lecie. Eksperyment został przeprowadzony w ciągu dwóch następujących po sobie okresów letnich w doświadczalnej fermie bydła mlecznego izraelskiego Ministerstwa Rolnictwa. Po raz pierwszy w kraju poprzez intensywne schładzanie w ciągu trwania dni letnich całkowicie udało się uniknąć wzrostu temperatury ciała poddanych badaniu krów, porównując do tych niechłodzonych, u których temperatura przez większość czasu utrzymywała się powyżej wartości progowych. Dzięki temu, po raz pierwszy byliśmy w stanie całkowicie zapobiegać spadkowi wskaźnika zapładnialności u schładzanych krów. Wyniki badania prezentuje tabela nr 1.
| Krowy schładzane | Krowy nieschładzane | |
| Wskaźnik zapładnialności | ||
| Po pierwszej inseminacji | 59% | 17% |
| We wszystkich inseminacjach | 57% | 20% |
| % zacieleń (w dniach po porodzie) | ||
| 90 | 44% | 14% |
| 120 | 59% | 31% |
| 150 | 73% | 31% |
Źródło: I.Flamenbaum Ph.D., Is it possible to reach good fertility of the cows in summer?, 9.02.2016
Wyniki przeprowadzonego badania pokazały, że intensywne schładzanie krów w trakcie lata umożliwia uzyskanie wskaźnika zapładnialności o wartości ponad dwukrotnie większej od tego, jaki otrzymano u krów nieschładzanych oraz prawie ten sam wskaźnik, jaki uzyskuje się w miesiącach zimowych na izraelskich fermach bydła mlecznego.
Jak wygląda rzeczywistość na fermie w okresie letnim?
W oparciu o dane zamieszczane w „księgach stada”, które publikuje się pod koniec każdego roku dowiedzieliśmy się, że pomimo wytycznych opisanych powyżej w ciągu kolejnych lat odnotowywano drobną poprawę wskaźnika zapładnialności, ale nadal niższą wartość niż w wynikach zaprezentowanych w badaniu. Prawdopodobną przyczyną był fakt, że normalnie w warunkach letnich schładzanie nie następowało ciągle, tak jak zapewniały to warunki eksperymentalne.
Wraz z rozwojem wskaźnika proporcji ‘lato-zima’ oraz jego opublikowaniu w „księgach stada”, po raz pierwszy mogliśmy subiektywnie ocenić różne fermy pod kątem ich zdolności radzeniem sobie ze stresem cieplnym.
By ocenić wpływ intensywnego schładzania krów, uporządkowaliśmy informacje, wybierając fermy w Izraelu o najwyższej produkcji mlecznej (‘fermy efektywne’) i porównując je do tych o niższym współczynniku (‘fermy niskoprodukcyjne’). Za wyjątkiem tych dwóch grup udało się nam zaprezentować średnie wartości dla wszystkich ferm produkujących mleko w Izraelu. Tabela druga uwzględnia również wskaźniki płodności krów na obu rodzajach ferm oraz średnie dla kraju.
| Parametr | ‘Fermy niskowydajne’ | Wszystkie fermy | ‘Fermy wysokowydajne’ |
| Liczba ferm | 10 | 162 | 10 |
| Produkcja mleka w ziemie (w kg) | 40.5 | 39.9 | 40.9 |
| Produkcja mleka w lecie (w kg) | 34.7 | 36.4 | 39.4 |
| Spadek w produkcji mlecznej (kg) | -5.8 | -3.2 | -1.5 |
| Wskaźnik produkcji w lecie do zimy | 0.86 | 0.92 | 0.96 |
| Wartość szczytu laktacji w lecie do zimy (kg) | 0.90 | 0.96 | 0.99 |
| Wskaźnik zacieleń w zimie (%) | 42.9 | 42.7 | 44.4 |
| Wskaźnik zacieleń w lecie (%) | 14.3 | 20.0 | 33.8 |
| Spadek wskaźnika zacieleń w lecie (jednostki) | -28.7 | -22.7 | -10.6 |
| Stosunek wskaźnika zacieleń w lecie do wskaźnika zacieleń w zimie | 0.33 | 0.47 | 0.76 |
Źródło: I.Flamenbaum Ph.D., Is it possible to reach good fertility of the cows in summer?, 9.02.2016
Na podstawie wartości zaprezentowanych w tabeli nr 2 pokazano, że istnieją ogromne różnice wyników w miesiącach letnich dla krów na fermach obu typów. Wskaźnik zacieleń u krów o najwyższym współczynniku produkcji mlecznej uległ spadkowi podczas miesięcy letnich tylko o 10.6%, w porównaniu do wartości otrzymanych w zimie, natomiast na fermach niskoprodukcyjnych aż o 28.7% oraz o 22.7%, jak wynika ze średniej dla wszystkich ferm.
Jak skutecznie zarządzać stresem cieplnym na fermie? Doświadczenia terenowe.
Wiedza i doświadczenie zdobyte w Izraelu pomogły hodowcom z innych ciepłych rejonów świata radzić sobie ze stresem cieplnym. W ostatnim czasie zacząłem współpracę z wielkotowarowymi fermami bydła mlecznego w północnym Meksyku, gdzie prowadzi się praktykę schładzania krów. Częścią projektu zostało objęte 15 ferm bydła z blisko 40000 krów, gdzie w pełni zastosowano się do wszystkich reguł schładzania, jakie zostały wprowadzone na tych fermach w Izraelu, które są najbardziej wydajne.
Otrzymane w lecie 2015 roku miesięczne wartości wskaźnika zapładnialności inseminacji, na fermach schładzających krowy były znacznie wyższe w porównaniu do tych w latach 2011-2014, wtedy jeszcze nieschładzanych. Letnie i zimowe wskaźniki zapładnialności na pięciu fermach bydła mlecznego z i bez systemów chłodzących zostały przedstawione na diagramie nr 1. Współczynnik zacieleń w lecie i zimie na tych fermach wynosił odpowiednio 0.43 w 2011 r. i wzrósł do 0.87 w 2015 r., w momencie, gdy rozpoczęto intensywne schładzanie.
Diagram nr 1. Średni współczynnik zacieleń uzyskany podczas miesięcy zimowych (styczeń-marzec) i letnich (czerwiec-sierpień), na pięciu fermach bydła mlecznego w północnym Meksyku, w 2015 roku (schładzanych) oraz w 2011-2014 (gdy nie istniały mechanizmy schładzania).
Źródło: I.Flamenbaum Ph.D., Is it possible to reach good fertility of the cows in summer?, 9.02.2016
Jeśli porównamy wyniki otrzymane w lecie 2015 r. na fermach w Izraelu do tych z północnego Meksyku możemy zauważyć ogromne podobieństwo. W przeciwieństwie do lat kiedy nie prowadzono praktyki schładzania w północnym Meksyku lub ferm na terenie Izraela, gdzie podejmowano te próby, lecz bezskutecznie, letni współczynnik zapładnialności wynosił około 15%. Z drugiej strony wskaźnik zapładnialności krów schładzanych w lecie był wyższy ponad dwukrotnie (34% i 30% w Izraelu i Meksyku). Współczynnik zapładnialności letni do zimowego wynosił odpowiednio 0.72 i 0.40 na fermach z i bez systemu schładzania na terenie Meksyku, bardzo podobnie do odnotowywanego współczynnika 0.76 i 0.30 w Izraelu.
Chłodzenie krów sprzyja poprawie parametrów rozrodowych!
Tabela nr 3. Wartości wskaźników zapładnialności otrzymane w zimie i lecie na fermach z różnymi poziomami schładzania w porównaniu do tych bez systemów chłodzenia.
| zima | lato | |||
| Bez schładzania | Nieodpowiednie schładzanie | Intensywne schładzanie | ||
| Ferma eksperymentalna | *50-60% | 20% | – | 57% |
| Duże fermy -Izrael | 44% | – | 14% | 34% |
| Duże fermy-Meksyk | 35% | 15% | – | 31% |
Źródło: I.Flamenbaum Ph.D., Is it possible to reach good fertility of the cows in summer?, 9.02.2016
W oparciu o to, co przedstawiono w tabeli, możemy zrozumieć lepiej zrozumieć pewne rzeczy:
- Całkowita wartość współczynnika zapładnialności w czasie miesięcy letnich uległa spadkowi z poziomu około 50-60% w czasie lat osiemdziesiątych osiągając wartości pomiędzy 35%-45% dzisiaj (prawdopodobnie jest to wynikiem zwiększającej się wydajności krów)
- Nie wystąpiła poprawa w wartości współczynnika zapładnialności poinseminacyjnej w lecie na fermach nieschładzanych oraz tam, gdzie robiono to w zły sposób
- Wartość tego współczynnika bez schładzania w okresie letnim wynosiła 20%, co pokazały badania przeprowadzone w latach 80., natomiast wartość skutecznej inseminacji 15%, do czego przyczyniła się również prawdopodobnie zwiększona produkcja mleka (3000 kg/rok więcej)
- Intensywne schładzanie (w warunkach eksperymentalnych) gwarantuje krowom bycie w strefie komfortu termicznego przez całe dni w lecie, pozwalając utrzymać wartości współczynnika zacieleń podobne do tych z okresu zimowego
- Intensywne schładzanie na dużych fermach przemysłowych, podwajało wartość wskaźnika zacieleń w miesiącach letnich, w porównaniu do jego wartości u krów nieschładzanych, jednakże nie osiągnęły wartości z miesięcy zimowych
Podsumowując, możemy osiągnąć dobrą płodność krów w miesiącach letnich zbliżając wartości wskaźnika zapładnialności do tego, jaki uzyskujemy w zimie. Jest to możliwe, dzięki schładzaniu odpowiednich pomieszczeń ferm bydła mlecznego, gdzie zapewnienie krowom warunków komfortu termicznego w czasie letnich dni pozwala osiągnąć cel.
Autor: Israel Flamenbaum Ph.D / Cow Cooling Solutions, LTD, Izrael.
