W ostatnim czasie, jeżeli poruszany jest temat zapalenia wymienia na tle paciorkowcowym uwzględniany jest głównie Streptococcus uberis. Nie ma co do tego wątpliwości, że jest to czynnik szalenie istotny jeżeli chodzi o mastitis, ale nie jedyny, na jakim powinniśmy się skupiać w obrębie czynników paciorkowcowych. Nie powinniśmy zapominać o Str.agalactiae i Str.dysgalactiae jako o czynnikach zakaźnych, które wcale nie tak rzadko obecne są w naszych stadach powodując straty na tle mastitis.
Jak wspomniałem obie te bakterie należą do czynników zakaźnych, a więc główne ich rozprzestrzenianie jest związane z halą udojową. Czynnikiem, który bezwzględnie warunkuje zakażenia wymienia tymi patogenami jest brak higieny na hali udojowej. Związane jest to zarówno z higieną dojarzy, skóry wymienia i strzyków, jak i samą higieną doju.
Jak przebiega zapalenie wymienia na tle paciorkowcowym?
Zapalenie te mogą przebiegać podklinicznie, chociaż (co wcale nie jest rzadkie) także obserwuje się zapalenia w formie klinicznej. Powodują one zwykle „zanik” ćwiartki, bez powstawania ropni. Taki przebieg powoduje 2 rzeczy, na które każdy hodowca powinien zwrócić uwagę. Po pierwsze tracimy taką ćwiartkę, przynajmniej w tej laktacji co znacząco obniża produkcyjność naszych zwierząt. Po drugie, co jest charakterystyczne dla tych patogenów, znacznemu podniesieniu ulega poziom komórek somatycznych. Poziom ten w nie jednym przypadku wynosi po kilka milionów scc/ml. Dlatego właśnie nagły wzrost poziomu komórek somatycznych może sugerować obecność tych bakterii w naszym stadzie. Kilka krów zarażonych tymi patogenami podnosi poziom scc w tanku do poziomu, który np. Staph. aureus osiągnąłby w momencie zarażenia połowy krów w stadzie. Pod tym względem bakterie te są można powiedzieć „bardziej uczciwe” niż wspomniany gronkowiec złocisty .
Rzadko w przypadku Str.agalactiae i Str.dysgalactiae występują objawy ogólne. Czasami może pojawić się gorączka. Najczęściej zapalenia te wykrywa się podczas przedzdajania. Ostateczne potwierdzenie można uzyskać na podstawie badania bakteriologicznego w laboratorium. Pomocne mogą być również PM Testy. Te ostatnie szczególnie dobrze sprawdzają się w przypadku paciorkowców.
Zdj.1. Str.dysgalactiae Zdj.2. Str.agalactiae
Jak postępujemy?
Oba te patogeny stosunkowo dobrze poddają się leczeniu przy użyciu standardowej terapii LC. Ważniejsze staje się pytanie, które krowy powinny trafić do takiego leczenia? Główny nacisk powinno się położyć na zasuszenie i pozbycie się tych patogenów w tym okresie. Terapia oczywiście powinna być celowana w oparciu o antybiogram. Idąc tym torem nasze zwierzęta powinny cielić się zdrowe i za wszelką cenę powinniśmy taki ich status utrzymać. Dlatego w leczeniu zawsze pierwszeństwo mają zwierzęta młode w początkowej fazie laktacji. Nie możemy pozwolić, aby zapalenia te rozniosły się na inne zwierzęta, jak również nie możemy pozwolić sobie na stratę szczytu laktacji.
Kluczem w opanowaniu zapaleń na tle Str.agalactiae i Str.dysgalactiae jest opanowanie rozprzestrzeniania się tych patogenów w stadzie i zapobieganie pojawieniu się nowych infekcji. Decydujące jest tu słowo nowa infekcja. Sprowadza się to do wprowadzenia i stosowania protokołów na hali udojowej w zakresie przestrzegania zasad higieny. Wyeliminowanie głównego czynnika sprawczego pozwala w znaczący sposób ograniczyć pojawianie się nowych zapaleń. Ważne, aby nie zapominać o dezynfekcji aparatów udojowych pomiędzy zwierzętami, które stanowią ważny element ryzyka. Bardzo często na fermach spotykam się ze stwierdzeniem, że przeprowadzenie dezynfekcji kubków udojowych między krowami nie jest możliwe do wykonania. Gotowe systemy są kosztowne i nie każdego na nie stać, po za tym powiedzmy sobie szczerze ich niezawodność pozostawia wiele do życzenia. Najlepsze rozwiązania często są tymi najprostszymi, wystarczy chcieć. Poniżej kilka przykładów:
Zdj.3. Wózek z wiaderkiem z płynem dezynfekującym, w którym dezynfekowane są kubki po każdej krowie.
Zdj.4. Wiaderka z płynem dezynfekującym przy każdym stanowisku hal tandem.
Jak widać można!
Podsumowanie.
Problem z Str.agalactiae i Str.dysgalactiae należy podejrzewać zawsze, gdy obserwowany jest nagły wzrost SCC w mleku tankowym. Głównym czynnikiem sprzyjającym pojawianiu się nowych infekcji jest nieprzestrzeganie zasad higieny doju. Kluczem do eliminacji tych zapaleń jest:
- prawidłowe zasuszenie,
- szybka diagnostyka świeżych zapaleń oraz
- wprowadzenie dezynfekcji aparatów udojowych pomiędzy krowami.