Schorzenia racic – jak zapobiegać i eliminować?

Kulawizna: Objawy i przyczyny

Kulawizna jest to objaw chorobowy przejawiający się zaburzeniami postawy i ruchu zwierzęcia. Stany wywołujące kulawizny należą do najbardziej bolesnych chorób i zaburzeń, jakie mogą wystąpić u bydła. W ostatnich latach częstotliwość występowania kulawizn stale się zwiększa, co jest wynikiem równoczesnego zwiększania się masy ciała i wydajności krów. Według specjalistów 80% schorzeń dotyczy kończyn tylnych z powodu znzcznie większego obciążenia tylnej części ciała, a zwlaszcza palców zewnętrznych. Ból spowodowany kulawizną powoduje obniżenie produkcji mlecznej, efektywności rozrodu oraz wzrost brakowania krów, a zatem znaczne straty ekonomiczne. Nieoficjalnie mówi się, że 25% stada rocznie może być dotkniętych problemami z racicami. Kulawizny, niepłodności i zapalenia gruczołu mlekowego są to najczęstsze przyczyny brakowania krów w stadach.

Czynniki wpływające na występowanie kulawizn

Powody kulawizn mogą być różne, m.in.: aspekty genetyczne, żywieniowe, a przede wszystkim technologiczne, związane ze sposobem utrzymania i pielęgnacji zwierząt, wyposażeniem technicznym ferm, a także w znacznym stopniu z prawidłowym żywieniem bydła. Poniżej te najistotniejsze:

• Nieprawidłowe podłoże – nierówne i śliskie posadzki mogą być przyczyną urazów. Z kolei zbyt miękkie podłoże (gumowe maty), szczególnie w oborach uwiązowych, przy braku korekcji, powodują nadmierne wyrastanie rogu racicowego.
• Nieodpowiednia długość stanowisk – zbyt krótkie i źle wyprofilowane stanowiska mogą powodować nieproporcjonalne obciążenia kończyn, czego skutkiem mogą być odgniecenia podeszwy racicy.
• Błędy żywieniowe – nieprawidłowo bilansowana dawka pokarmowa może być przyczyną występowania kwasicy, której konsekwencją mogą być owrzodzenia podeszwy racicy. Również niedobory mineralno – witaminowe wpływają na pogorszenie stanu racic.
• Brak korekcji racic lub jej nieprofesjonalne przeprowadzenie – zaniechanie przeprowadzania zabiegów pielęgnacyjnych w postaci korekcji racic jest powodem nadmiernego wyrastania rogu racicowego. Zadanie to należy powierzać fachowcom, gdyż źle wykonana korekcja może wyrządzić więcej szkody niż pożytku.
• Zła higiena w oborze – utrzymująca się dłuższy czas naganna higiena stanowisk, korytarzy paszowych i przepędowych, które są mokre, zanieczyszczone odchodami, mogą prowadzić do nadmiernego rozmiękania rogu racicowego i zwiększają podatność na urazy i gnicie oraz rozwój bakterii powodujących zakaźne choroby nóg.
• Aspekty genetyczne – cechy osobnicze świadczące o zmniejszonej wytrzymałości narządu ruchu i rogu racicowego, powinny być eliminowane przez prawidłowo prowadzoną selekcję krów.

Rodzaje schorzeń racic

Schorzenia racic możemy podzielić na zakaźne i niezakaźne, do tych pierwszych zaliczamy:

• Zanokcica, znana również pod nazwą ropowica międzypalcowa. Choroba ta powoduje ostre zapalenie szpary między racicowej, rozprzestrzeniające się w tkance łącznej racicy, co powoduje jej obumieranie i kulawiznę najwyższego stopnia. Jest chorobą bardzo bolesną. Objawy charakterystyczne to nagłe wystąpienie kulawizny, obrzęk międzypalcowy, a w konsekwencji oddalenie się od siebie końców racic, obecność ropy i charakterystycznego cuchnącego zapachu. Chore zwierzę należy odizolować od reszty stada, ponieważ może zrażać kolejne sztuki.
• Choroba Mortellaro, inaczej zapalenie skóry palca potocznie „malinka”, „truskawka” – powierzchowne owrzodzenie nieowłosionej skóry pomiędzy raciczkami a tylnym odcinkiem szpary międzypalcowej. Zmiany są owalne, często chropowate i brodawkowate. W miejscu powstawania schorzenia dochodzi do przekrwienia, następnie do patologicznego rogowacenia warstwy rogowej naskórka i wysięków surowiczo-włóknistych. Jest to choroba zakaźna, w sprzyjających warunkach może objąć całe stado. Profilaktyka i leczenie polega na kąpieli racic w odpowiednich preparatach.

Niezakaźne schorzenia racic:

• Wrzód podeszwy – przerwanie ciągłości rogu, powodujące wynaczynienia w obrębie podeszwy, linii białej lub czubka palca, a w następstwie tworzenie się w tych miejscach wrzodów i ropni.
• Limaks – przerost skóry między racicowej, wynikający ze śliskich posadzek i ganków. Fałd skóry narażony na urazy mechaniczne powoduje silna bolesność.

Profilaktyka i pielęgnacja racic

Każdy Hodowca poprzez odpowiednią pielęgnację racic jest wstanie do minimum ograniczyć problem kulawizn w swoim stadzie, a tym samym każdy Hodowca ma bezpośredni wpływ na zdrowotność swoich krów. Należy więc dołożyć wszelkich starań i podejmować działania profilaktyczne, by zapobiegać ich występowaniu, już przy projektowaniu obory należy zwrócić uwagę na techniczne wyposażanie obiektu: stanowiska, wygrody, dostęp do stołu paszowego możliwość wykonania kąpieli racic. Odpowiednio zbilansowana dawka oraz systematycznie i odpowiednio wykonywana korekcja, a także właściwy dobór buhajów – spełnienie tych warunków pozwoli skutecznie ograniczać występowanie schorzeń racic.