Paciorkowce, a w szczególności Str. uberis, są najczęstszą przyczyną zapaleń klinicznych wymienia u krów. Streptococcus uberis – Paciorkowiec wymienia jest Gram-dodatią bakterią o kształcie kulistym, katalazo ujemną, eskulino dodatnią, dającą ujemny wynik w teście CAMP (20% może dawać wynik dodatni), nie rośnie w pH> 9,6. Najczęściej nie wywołuje hemolizy. Jego rezerwuarem jest środowisko otaczające krowę – ściółka, słoma, obornik, ziemia. Bytuje również w odchodach przeżuwaczy. W stadach, w których mamy dużo uszkodzonych kanałów strzykowych, gdzie występuje spadek odporności (podkliniczna ketoza, SARA, BVD-MD, IRB-IPV, wysoka zawartość mykotoksyn w paszy) oraz wymię jest narażone na duży kontakt z odchodami należy się spodziewać wzrostu zachorowań spowodowanych Str. uberis.
Jak dochodzi do zakażenia?
Do zakażeń dochodzi drogą wstępującą przez kanał strzykowy. Najczęściej do wystąpienia problemu dochodzi niedługo po zasuszeniu, tydzień przed wycieleniem lub zaraz po wycieleniu. Streptococcus uberis może czasami zachowywać się jak patogen zakaźny i rozprzestrzeniać się nie tylko ze środowiska na krowę, ale także z krowy na krowę. Znajduje się na:
- skórze wymienia,
- wierzchołku strzyku i kanale strzykowym,
- potrafi rozprzestrzeniać się podczas doju przy udziale gum strzykowych.
Zdj.1. Higiena doju to podstawa walki z mastitis!
Paciorkowce wywołują zmiany zapalne w gruczole mlekowym, jak również zmiany w wyglądzie mleka. Jednym z objawów klinicznych zakażenia gruczołu mlekowego jest przerost ścian zatok i przewodów wyprowadzających mleko oraz zanik tkanki wydzielniczej. Może następować zmiana koloru mleka – zażółcenie oraz jego rozwodnienie i obecność domieszek tj. strzępki, kłaczki. Wzrasta liczba komórek somatycznych > 500 tys /ml mleka, występuje obrzęk wymienia, zapalenie kliniczne (mastitis). Może również rozwinąć się postać chroniczna zapalenia, mamy wtedy kilkukrotne nawroty mastitis.
Droga postępowania.
Standardem przed podjęciem leczenia powinno być przeprowadzenie badań laboratoryjnych wydzieliny gruczołu mlekowego każdorazowo przy stwierdzeniu zmian w jego obrębie oraz wykonanie antybiogramu. Bakterie te mają bowiem zdolność do wnikania i przeżywania w komórkach nabłonka gruczołu mlekowego, przez co są bardziej oporne na antybiotyki. W przypadku zakażeń tymi gatunkami bakterii dobre rezultaty daje jednoczesne stosowanie antybiotyków dowymieniowo i w iniekcji przez dłuższy okres czasu (ok. 5-8 dni). W stadach, w których są problemy ze Str.uberis trzeba pamiętać o profilaktyce w okresie zasuszania (celowana terapia dowymieniowa DC, czopy keratynowe).
Profilaktyka to podstawa.
W celu ograniczenia zakażeń Str. uberis w naszych stadach należy dbać o czystość gruczołu mlekowego, stosować rękawiczki jednorazowe, pianę przedudojową, jednorazowe ręczniki papierowe, dzięki którym dokładnie osuszymy i oczyścimy wymię przed podłączeniem aparatu udojowego oraz stosować dipping niezwłocznie po jego odłączeniu.