W tym artykule chciałbym wskazać jedną z przyczyn kulawizn, która może okazać się być jedną z głównych przyczyn, ale bardzo często jest pomijana w szkoleniach dotyczących zapobiegania i leczenia kulawizn u bydła mlecznego.
Na podstawie zebranych przez nas badań możemy stwierdzić, że średnia częstość występowania kulawizn w stadach na całym świecie jest bardzo zróżnicowana i z pewnością zależy od warunków utrzymania, ale także od zdolności do prawidłowej oceny mobilności.
Uszkodzenia rogu pazura są główną przyczyną kulawizn u bydła mlecznego i są prawdopodobnie wynikiem nadmiernych sił działających na nabłonek wytwarzający róg pazura.
Amortyzacja racicy zapewniana przez tkankę tłuszczową na spodzie każdej racicy jest niezbędna, ponieważ pomaga zmniejszyć negatywne skutki nacisku wywieranego na racicę podczas normalnych czynności, takich jak chodzenie po twardych powierzchniach. Amortyzacja racicy jest strukturą tkanki łącznej, zawierającą zapasy tkanki tłuszczowej, która znajduje się pod paliczkiem dystalnym i wykazano, że jest grubsza u grubszych krów.
Istnieje wiele czynników wpływających na zmniejszenie częstości występowania kulawizn w stadzie, od projektu obiektu po ogólne zarządzanie. Przeprowadzone badania wskazują na następujące aspekty:
- Skrócenie czasu stania na twardym podłożu2
- Lepsza głęboka ściółka niż maty lub materace3
- Mniejsze ograniczenia w umiejscowieniu barier szyjnych, niższa wysokość stanowisk, brak przeszkód z przodu legowiska (umożliwiających swobodne wstawanie).3
- Dostęp do pastwiska lub wybiegu3
- Usuwanie obornika przez systemy inne niż automatyczne
- Rezygnacja z podłogi rusztowej na rzecz mniej śliskiej i mniej urazowej powierzchni4
- Szybkie rozpoznawanie i leczenie kulawizn 4
- Wprowadzenie skutecznego programu kąpieli racic
- Zarządzanie BCS i negatywną energią1
Utrata kondycji ciała (BCS) jest czynnikiem ryzyka wystąpienia zmian związanych z uszkodzeniem rogu pazura, a jednym z możliwych wyjaśnień jest to, że tłuszcz jest mobilizowany z poduszki palcowej podczas ujemnego bilansu energetycznego, powodując ścieńczenie poduszki palcowej i utratę zdolności do amortyzacji i rozpraszania siły, co prowadzi do uszkodzenia wzrostu rogu pazura.
Aby zwalczyć ten deficyt energii i nadal zaspokajać zapotrzebowanie na glukozę w wymieniu, krowa mobilizuje własne rezerwy ciała (regulacja homeostazy = utrzymanie funkcji życiowych), głównie rezerwy tłuszczu (tkanka tłuszczowa). W ten sposób krowy mogą zmobilizować do 60 kg lipidów podczas pierwszego lub pierwszych dwóch miesięcy laktacji.
Wykazano, że utrata kondycji ciała poprzedza wystąpienie kulawizny, mierzonej zarówno za pomocą wykrywania wizualnego jak i leczenia zmian. Kluczową hipotezą dotyczącą tego związku jest utrata tłuszczu z poduszki palcowej podczas ujemnego bilansu energetycznego, powodując ścieńczenie poduszki palcowej, co prowadzi do zmniejszenia jej zdolności do rozpraszania siły1.
Odbyło się wiele dyskusji na temat idealnej punktacji dla krów na różnych etapach laktacji. Trudno jest określić konkretne wyniki, więc można zalecić ogólny, ale dość wąski zakres wyników. Przy wycieleniu BCS większości krów powinien wynosić około 3,5 i nie powinien przekraczać 3,75. Taki poziom kondycji zapewnia krowom odpowiednią kondycję, aby wspomóc produkcję mleka we wczesnej laktacji, ale nie jest nadmierny, aby obniżyć spożycie paszy. Po wycieleniu oczekuje się, że krowa mleczna straci kondycję we wczesnej laktacji. Jest to okres ujemnego bilansu energetycznego. W tym okresie mobilizacja tkanki tłuszczowej pomaga krowie sprostać wymaganiom wysokiej produkcji mleka u większości krów. Zmiany te są całkowicie normalne i przewidywane we wczesnej laktacji. Widocznymi obserwowanymi zmianami jest mobilizacja podskórnej tkanki tłuszczowej, która jest monitorowana przez stopień utraty kondycji. Utrata kondycji w tym okresie nie powinna przekraczać 1 BCS. Gdy krowa przechodzi szczyt laktacji, a spożycie paszy wzrasta, ostatecznie powraca do dodatniego bilansu energetycznego. W tym momencie krowa zaczyna nabierać kondycji. Gdy krowa wchodzi w późną laktację, wynik powinien zbliżyć się do tego obserwowanego przy wycieleniu. W tym okresie należy uważać, aby nie doprowadzić do nadmiernego kondycjonowania krowy. Wchodząc w okres zasuszenia, krowa powinna znajdować się w granicach 0,25 punktu od pożądanej BCS przy wycieleniu. Nakładanie lub zdejmowanie dodatkowej kondycji w okresie zasuszenia może przyczynić się do problemów poporodowych i należy tego unikać.
Rozmiar poduszki jest powiązany z Body Condition Score (BCS); wraz ze spadkiem kondycji, rozmiar poduszki zmniejsza się z powodu mobilizacji tkanki tłuszczowej, więc zarządzanie BCS i zapobieganie ujemnemu bilansowi energetycznemu są szczególnie ważne dla utrzymania dobrego zdrowia racic.
Opracował: lek. wet. Marcin Kocik, DVM, MBA Central Eastern Europe Head of Ruminants & Swine Technical Consultants
1. R.F. Newsome A prospective cohort study of digital cushion and corium thickness. Part 2: Does thinning of the digital cushion and corium lead to lameness and claw horn disruption lesions? Journal of Dairy Science,Volume 100, Issue 6,2017,Pages 4759-4771
2. N.J. Bell The development, implementation and testing of a lameness control programme based on HACCP principles and designed for heifers on dairy farms,The Veterinary Journal,Volume 180, Issue 2,2009,Pages 178-188,
3. N. Chapinal Herd-level risk factors for lameness in freestall farms in the northeastern United States and California, Journal of Dairy Science,Volume 96, Issue 1,2013, Pages 318-328
4. Z.E. Barker Assessment of lameness prevalence and associated risk factors in dairy herds in England and Wales, Journal of Dairy Science, Volume 93, Issue 3,2010, Pages 932-941,
5. M.A. Pérez-Cabal, R. Alenda, Clinical lameness and risk factors in a Spanish Holstein population, Livestock Science, Volume 164, 2014, Pages 168-174.
6. L.V. Randall Use of statistical modelling to investigate the pathogenesis of claw horn disruption lesions in dairy cattle,The Veterinary Journal,Volume 238, 2018,Pages 41-48.
7. L.E. Green Temporal associations between low body condition, lameness and milk yield in a UK dairy herd, Preventive Veterinary Medicine, Volume 113, Issue 1,2014,Pages 63-71,