Mastitis na tle Staphylococcus aureus – zwalczanie oraz zapobieganie.

Występujące w stadach bydła mlecznego przypadki zapalenia gruczołu mlekowego, znacząco obniżają dochód płynący z pozyskiwanego mleka. Koszty związane z pojawieniem się problemu mastitis w stadzie tylko pozornie wynikają wyłącznie z  wydatków na leczenie. Mastitis jest chorobą przynoszącą straty zarówno w kontekście samych opłat za usługi weterynaryjne oraz leki, ale też z powodu wyłączenia mleka poddanego karencji, obniżonej wydajności oraz incydentów współistniejących takich jak padnięcia zwierzęcia, obniżona płodność i inne. Ponadto, niedocenionym wydaje się fakt występowania mastitis w formie podklinicznej, które to charakteryzuje się podwyższoną LKS przy braku objawów klinicznych. Poza wymogami jakie stawia mleczarnia w związku z limitem LKS w mleku zbiorczym i związanymi z tym sankcjami, hodowcy często nie zdają sobie sprawy, iż ponoszą duże straty wynikające ze znacznie obniżonej wydajności krów, które wykazują podwyższoną LKS w mleku pow. 200 tyś./ml.

Staphylococcus aureus

Jest jednym z czynników zakaźnych będących przyczyną zapaleń wymienia u krów mlecznych. Bakteria ta może powodować zarówno zapalenia kliniczne jak i podkliniczne, doprowadzając do przewlekłej postaci choroby. Pojęcie czynnik zakaźny oznacza, iż drogą szerzenia się patogenu jest procedura doju, w trakcie której bakteria przenoszona jest z osobnika chorego na zdrowego, za pośrednictwem gum strzykowych czy rąk dojarza. Zatem w tym przypadku, mówiąc o czynniku zakaźnym, środowisko nie jest źródłem zakażenia. Rezerwuarem zarazka jest wymię zainfekowanej krowy, w którym to bakteria penetruje głęboko do miąższu gruczołu, natomiast w dużo mniejszym stopniu wykrywana jest w przewodach mlecznych i mleku. Ze względu na specyfikę, Staphylococcus aureus przysparza wielu trudności w jego zwalczaniu oraz zarządzaniu stadem, w którym stwierdzono jego obecność. Wynika to z faktu, iż bakteria przedostaje się głęboko w struktury gruczołu mlekowego, ma zdolność wnikania do wnętrza komórek gospodarza oraz tworzy mikroropnie, będąc tym samym niewidoczna dla linii komórek obronnych. Co więcej, formując mikroropnie, stwarza niekorzystne warunki dla działania antybiotyku. Ponadto, patogen ten tworzy w tkance blizny, prowadząc tym samym do unieczynnienia części gruczołu bądź zablokowania przewodów mlecznych, co objawia się znacznym spadkiem wydajności.

Zwalczanie oraz zapobieganie

Podstawą skutecznego przeciwdziałania mastitis na tle Staphylococcus aureus jest wzajemna współpraca hodowcy oraz lekarza weterynarii. Do zadań lekarza należy opracowanie planu zwalczania, który powinien opierać się na właściwej diagnostyce oraz wyborze leczenia. Zważywszy na fakt, iż bakteria rozsiewa się sporadycznie lub może znajdować się w fagocytach, należy mieć świadomość, że negatywne wyniki posiewu nie zawsze oznaczają, iż badana krowa nie jest zainfekowana. Dlatego też, przystępując do identyfikacji przyczyny choroby, należy opracować odpowiedni plan postępowania diagnostycznego. Wybór odpowiedniego leczenia, lekarz weterynarii powinien opierać na LKS oraz wynikach badania bakteriologicznego. Schemat postępowania przy zakażeniach Staphylococcus aureus obejmuje decyzje o tym, które zwierzęta zostaną poddane terapii, a które należy wybrakować, czy terapia będzie prowadzona w laktacji czy w zasuszeniu oraz dotyczyć będzie doboru odpowiednich leków oraz profilaktyki swoistej. Ponieważ wyeliminowanie patogenu jest bardzo trudne, głównym założeniem jest niedoprowadzenie do nowych zakażeń. W gestii hodowcy leży przestrzeganie właściwej procedury doju oraz prawidłowe postępowanie z krowami zakażonymi. Po przeprowadzonych badaniach laboratoryjnych, zwierzęta dodatnie powinny zostać przeniesione do oddzielnej grupy oraz muszą być dojone na końcu, po zwierzętach zdrowych. Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się bakterii na inne krowy, należy przestrzegać zasad higieny podczas doju oraz mieć wzgląd na okresowe przeglądy hali udojowej i dojarek na porodówce. Do podstawowych punktów zasad higieny podczas doju należą:

1. Używanie rękawiczek jednorazowych przez dojarzy.

2. Przedzdajanie z użyciem przedzdajacza, po czym mleko powinno usunąć się do wiadra, a nie na posadzkę.

3. Zastosowanie predipingu oraz zachowanie odpowiednio długiego czasu jego działania, jak również stymulacji wymienia, tj. 60-90 sekund.

4. Wytarcie strzyków ręcznikiem jednorazowym i założenie aparatu udojowego.

5. Natychmiastowy diping po zdjęciu aparatu udojowego.

6. Dezynfekcja aparatów po każdej krowie.

7. Wprowadzenie oddzielnych kubków do predipingu i dipingu dla krów zdrowych i krów z Staphylococcus aureus. Powinny być wyraźnie oznakowane.

8. Mycie i dezynfekcja kubków po zakończonym doju.

9. Niewykorzystywanie mleka od krów chorych do pojenia jałówek.