U cieląt pochodzących z naturalnych porodów obserwuje się przejściową poporodowa kwasicę metaboliczną i oddechową, niedotlenienie oraz hipotermię. Cielęta z grupy wysokiego ryzyka, czyli takie, które pochodzą z trudnych porodów, doświadczają tych samych zaburzeń, ale w znacznie większym stopniu. Koncepcja „złotej godziny” zaczerpnięta z medycyny ratunkowej tj. okresu, w którym istnieje największe prawdopodobieństwo, że szybka ocena stanu pacjenta oraz odpowiednia interwencja może zapobiec śmierci, ma zastosowanie również przy intensywnej opiece nad nowonarodzonymi cielętami, szczególnie w przypadku cieląt wykazujących słabą żywotność.
W przypadku cieląt, które pochodzą z niepowikłanych porodów i charakteryzują się prawidłową żywotnością, czynności ograniczają się zazwyczaj do:
- dezynfekcji pępka - jeśli w gospodarstwie zapalenia pępka nie stanowią problemu nie musi to być rutynowe postępowanie;
- pozostawienia cielęcia z matką w celu dokładnego wylizania lub przy oddzieleniu cielęcia od matki zaraz po porodzie – dokładnego osuszenia. Wylizywanie lub wycieranie przyczynia się z jednej strony do osuszenia ciała oseska, a przez to ograniczenia parowania i straty ciepła, z drugiej zaś pobudza krążenie krwi oraz perystaltykę jelit;
- podania dobrej jakości siary w ciągu dwóch pierwszych godzin życia. Objętość podanej siary zależy od poziomu zawartych w niej immunoglobulin. Przyjmuje się, że cielę w pierwszych godzinach życia powinno wypić objętość siary zawierającą co najmniej 150-200 g immunoglobulin, przyjęcie w ciągu pierwszych dwunastu godzin około 240 g immunoglobulin (IgG) – powinno wystarczyć na zapewnienie odporności biernej do ok. 40 dnia życia;
- odpowiedniego oznakowania cielęcia, tak by w przyszłości możliwa była jego prawidłowa identyfikacja.
Cielęta pochodzące z trudnych porodów wymagają bardziej złożonych działań, na które składają się:
- stymulacja oddychania. Podwyższony poziom dwutlenku węgla we krwi i dodatkowe bodźce ze środowiska pozamacicznego, w tym zmiany temperatury, sprzyjają podjęciu akcji oddechowej. Jednak w wielu przypadkach, ta „fizjologiczna” stymulacja jest niewystarczająca. W prawidłowych warunkach pierwszy oddech następuje w ciągu pięciu sekund od urodzenia, ale noworodki z grupy ryzyka mogą wymagać dodatkowych bodźców bądź wspomagania oddychania takich jak: wlewanie zimnej wody do ucha lub na głowę, drażnienie nosa słomą, ściskanie przegrody nosowej, energiczne pocieranie. Nie zaleca się polewania zimną wodą większych obszarów ciała noworodka z powodu możliwości rozwoju hipotermii. Cielęta z grupy ryzyka mogą urodzić się również z zalegającymi wodami płodowymi w drogach oddechowych i płucach. W niektórych gospodarstwach, aby usunąć płyn z układu oddechowego, zaraz po urodzeniu, zawiesza się cielęta za tylne kończyny głową w dół. Badania wykazały, że u cieląt urodzonych przez cesarskie cięcie, u których zastosowano zawieszenie za tylne kończyny przez 90 sekund lub krócej, bądź ułożono je w pozycji mostkowej, zaobserwowano poprawę parametrów wymiany gazowej oraz zmniejszenie kwasicy w porównaniu do cieląt, które pozostawiono w pozycji leżącej. Mimo korzystnego wpływu zawieszenia cieląt na bardzo krótki czas wykazano jednak, że większość wydalonych płynów pochodzi z trawieńca a nie z płuc. Dodatkowo, gdy cielęta są zawieszone, ciężar przewodu pokarmowego uciska na przepnę, co dodatkowo utrudnia im oddychanie. Z tego tez względu zamiast zawieszać cielęta do góry nogami zaleca się bezpośrednio po urodzeniu ułożenie ich w pozycji na mostku.
- regulację temperatury ciała. Nowonarodzone cielęta regulują temperaturę ciała tj. wytwarzają ciepło poprzez katabolizm brązowego tłuszczu i aktywność ruchową. Cielęta wysokiego ryzyka mają zwiększoną utratę ciepła i niższą temperaturę ciała z powodu mniejszej aktywności i występujących u nich zaburzeń czynności krążeniowo-oddechowych. Prawidłowa ciepłota wewnętrzna cielęcia wynosi ok. 38,5-39,5°C. Temperatura poniżej 38°C uważana jest za lekki stan hipotermii. Przy temperaturze ok. 34,4°C, zaczyna się niewydolność krążeniowo–oddechowa spowodowana wychłodzeniem organizmu. Stan taki nazywany jest silną hipotermią i zagraża życiu zwierzęcia. Poniżej 30°C oznaki życia cielęcia są praktycznie niewidoczne, a zwierzęta często błędnie identyfikowane są jako martwe. Utrata ciepła u cieląt występuje na wiele sposobów. W większości przypadków temperatura otoczenia jest niższa niż temperatura ciała cieląt, co powoduje utratę ciepła przez konwekcję. Cielęta tracą również ciepło leżąc na zimnych powierzchniach lub poprzez parowanie (szczególnie w przypadku mokrych cieląt). Stosunkowo łatwo jest pomóc cielętom wycierając je zaraz po urodzeniu, co zmniejsza straty ciepła na skutek parowania ale też stymuluje oddychanie. Zapewnienie słomy lub innej ściółki również stanowi metodę utraty ciepła. W celu ogrzania noworodka będącego w stanie hipotermii można wykorzystać specjalnie do tego przeznaczone lampy lub maty grzewcze. W praktyce doskonale sprawdzają się butelki z gorącą wodą. W przypadku cieląt będących w stanie silnej hipotermii uzasadnione może okazać się podawanie ciepłych płynów dożylnie. Ta metoda jest znacznie efektywniejsza w porównaniu z ogrzewaniem mechanicznym;
- dezynfekcji pępka – w przypadku cieląt wysokiego ryzyka zalecane każdorazowo, niezależnie czy w gospodarstwie zapalenia pępka występują;
- podania dobrej jakości siary. Cielęta, u których przebieg porodu był utrudniony, mają znacząco niższy poziom immunoglobulin, w porównaniu z cielętami z porodów niewymagających asysty. Jest to związane z tym, że u cieląt wysokiego ryzyka odruch ssania jest osłabiony, przez co nie pobierają one wystarczającej ilości siary. W celu dostarczenia odpowiedniej ilości immunoglobulin, konieczne wydaje się sondowanie cielęcia i podanie mu siary bezpośrednio poprzez sondę. Należy jednak mieć na uwadze, że cielęta ze słabą wydolnością układu oddechowego i małą zawartością tlenu we krwi często wykazują zaburzenia czynności jelit, co przyczynia się do mniejszego wchłaniania immunoglobulin, nawet w przypadku sondowania i dostarczenia odpowiedniej ilości wysokiej jakości siary. Mogą one jednak absorbować immunoglobuliny przez dłuższy czas. Pewnym rozwiązaniem może być dodatkowe odpojenie siarą, nawet do 4 godzin po porodzie, co przyczyni się do zwiększenia poziomu immunoglobulin. Siara zapewnia niezbędne płyny, które są wchłaniane przez cielęta, zwiększając objętość krwi, a tym samym poprawiając krążenie i zmniejszając kwasicę. Jest również ważnym źródłem energii, witamin, minerałów oraz wielu składników biologiczne czynnych, które wspomagają organizm cielęcia. Podaż energii oraz fakt, że temperatura podawanej siary wynosi 37-38°C, pomaga regulować cielętom temperaturę ich ciała;
- odpowiedniego oznakowania cielęcia.
Konsekwentnie wykonywane działania, które przyczyniają się do dbałości o prawidłowy przebieg porodu, ocena żywotności cieląt zaraz po urodzeniu (w tym identyfikacja cielęta wysokiego ryzyka), prawidłowe zarządzanie siarą o wysokiej jakości, z jednej strony będą miały efekt natychmiastowy i w znacznej mierze przyczynią się do ograniczenia śmiertelności noworodków, z drugiej zaś będą wpływać na zdrowie, wzrost, wydajność i ograniczenie brakowania zwierząt w przyszłości.