Systemy monitoringu stada – jak wybrać najodpowiedniejszy?

Nowoczesne technologie coraz szybciej wkraczają w każdą dziedzinę naszego życia i hodowla bydła nie jest tu wyjątkiem. Hodowcy coraz chętniej inwestują w różnego rodzaju systemy do wykrywania rui, kontroli zdrowia i lokalizacji krów w oborze. Powstał nawet specjalny termin: precyzyjna hodowla zwierząt (PLF ang. precision livestock farming), do określenia szeregu zaawansowanych technologicznie rozwiązań mających na celu zindywidualizowany, ciągły i przez to bardzo dokładny monitoring parametrów życiowych zwierząt w stadzie. Zainteresowanie tego typu narzędziami wynika przede wszystkim z problemów z wykrywaniem rui, niedostateczną ilością rąk do pracy, oraz coraz większej świadomości wpływu lepszej zdrowotności i dobrostanu zwierząt na wyniki produkcyjne stada. 

Wiele firm odpowiadając na potrzeby rynku ma w swojej ofercie systemy monitoringu stada. Na co zwrócić uwagę by wybrać taki, który najlepiej spełni swoje zadanie? Odpowiedź znajdziecie Państwo w tym artykule.

Skuteczne wykrywanie rui

Wykrywanie rui to główna funkcja, jaką powinien spełniać system. Szacuje się, że każdy dzień opóźnienia kolejnej laktacji kosztuje hodowcę około 20 zł. Z tego wynika, że koszt 1,5 niezauważonej rui jest równy średniemu kosztowi systemu przypadającemu na jedną krowę. Precyzja wykrywania rui ma największy wpływ na czas zwrotu inwestycji, dlatego im dokładniejszy jest system tym lepiej. Dobrze jest też mieć możliwość zmniejszenia progu czułości dla krów które są cielne. System powinien również sugerować optymalny czas inseminacji.

Dostępne na rynku systemy wykrywają ruję na podstawie zwiększonej aktywności krowy, dlatego nadają się tylko na obory wolnostanowiskowe. Skoro już mierzą aktywność, powinny też udostępniać informacje jakiego rodzaju była to aktywność – np. leżenie, stanie, chodzenie, a także ile czasu w ciągu doby trwała każda z tych czynności. Są to dodatkowe dane, które możemy wykorzystać w kolejnej ważnej kwestii – kontroli zdrowia.

Kontrola zdrowia zwierząt

Zdrowie zwierząt możemy kontrolować monitorując parametry takie jak aktywność, pobieranie paszy czy temperatura, warto jednak wybrać ten system który do kontroli zdrowia zwierząt wykorzystuje analizę czasu przeżuwania. Dlaczego? Otóż przeżuwanie jest najczulszym parametrem mówiącym o zdrowiu krowy i jego spadek występuje jeszcze przed pojawieniem się pierwszych objawów klinicznych, również spadku aktywności i gorączki. Dodatkowo, jeśli chodzi o temperaturę, to czujnik znajdujący się na powierzchni ciała krowy jest narażony na zbyt duże oddziaływanie temperatury środowiska, przez co pomiar może być zafałszowany. Z kolei pobieranie paszy, którego mierzenie jest całkiem przydatną funkcją, niekoniecznie może nam dać informacje o zdrowiu krowy, ponieważ zdrowa krowa oprócz tego, że paszę pobrała musi ją jeszcze przeżuwać.

Podobnie jak przy wykrywaniu rui ważną sprawą jest dokładność dostarczanych danych. Im bardziej precyzyjny system tym mniejszy błąd i bardziej wiarygodne alarmy.

Tab. 1. Poziom błędu przy różnych wartościach precyzji zakładając, że krowa rasy HF przeżuwa średnio 500 minut dziennie Źródło: Opracowanie własne

Ważne jest też umiejscowienie czujnika. Przeżuwanie mogą mierzyć jedynie czujniki montowane na uchu, szyi, przy pysku zwierzęcia bądź w żwaczu. Wadą czujników na obrożach i kantarach jest to, że mogą się przesuwać lub odstawać jeśli są źle dopasowane (pomiar jest wtedy niedokładny), z kolei bolusy dożwaczowe mogą być wykorzystane tylko raz. Dlatego tu doskonale sprawdza się kolczyk, który mierzy czas przeżuwania na podstawie charakterystycznych ruchów ucha podczas tej czynności. Zawsze jest tam gdzie powinien i można go przekładać z krowy na krowę.

Lokalizacja zwierząt w oborze

Funkcja lokalizacji jest świetnym usprawnieniem pracy w oborze. Pozwala ona zaoszczędzić mnóstwo czasu - nie trzeba już szukać krów które wymagają leczenia, inseminacji lub innych zabiegów. Oprócz tego pozwala ona na zbadanie ergonomii obory (czy są miejsca w których krowy się tłoczą lub których unikają) oraz sprawdzenie czasu w jakim krowa przebywała w poszczególnych częściach obory, np. przy korytarzu paszowym, przy poidle, na legowisku, w poczekalni. Ciekawą opcją jest też możliwość prześledzenia tras poszczególnych krów godzina po godzinie.

SMARTBOW – wczesna wykrywalność, lepsze wyniki

PLF rozwija się prężnie na całym świecie, także w Polsce. Od niedawna na naszym rynku jest dostępny jeden z najnowocześniejszych systemów w tej branży – SMARTBOW firmy Zoetis. Wykrywa on ruję z 97% prawdopodobieństwem, dzięki niezwykle precyzyjnemu monitoringowi przeżuwania (97-99 %) jest w stanie wykryć choroby w bardzo wczesnym stadium, a dokładna lokalizacja (1,2-1,8 m) pozwala zaoszczędzić czas poświęcany do tej pory na szukanie krów. System sztucznej inteligencji w który wyposażony jest SMARTBOW rozpoznaje indywidualne wzorce zachowań każdej krowy z osobna i jeżeli wykryje odstępstwa od tego wzorca wysyła alarmy o rui, a także o nagłym bądź długotrwałym spadku przeżuwania smsem lub mailem. Czujnikiem jest kolczyk wpinany w ucho krowy, który ma wymienną baterię. Kolczyk co kilka sekund przekazuje dane do odbiorników znajdujących się na ścianach obory, stąd wędrują one na serwer znajdujący się na fermie gdzie są przetwarzane i wyświetlane w formie graficznej na ekranie komputera. Dzięki tak częstemu napływowi danych monitoring odbywa się w czasie rzeczywistym, 24/7. Dodatkowo system SMARTBOW jest bardzo intuicyjny, a jego obsługa nie wymaga poświęcenia dużej ilości czasu. W Polsce system SMARTBOW działa od ponad roku w Zakładzie Doświadczalnym w Biebrzy należącym do Instytutu Technologiczno – Przyrodniczego w Falentach, w którym utrzymywane jest 320 krów mlecznych. W tym czasie okres międzywycieleniowy skrócił się o 30 dni, indeks inseminacyjny spadł z 2,1 na 1,6, a średnia liczba dni laktacji z raportu wynikowego spadła z 260 na 196. Choroby są wykrywane teraz dużo szybciej, jeszcze przed zauważeniem objawów klinicznych, dzięki czemu leczenie trwa krócej, jest łatwiejsze i mniej kosztowne, a liczba ubojów interwencyjnych zmniejszyła się o 13%.

Precyzyjna hodowla zwierząt to nowy kierunek zarządzania w stadach bydła. Narzędzia do wykruwania rui i kontroli zdrowia zwierząt dostępne na rynku są coraz nowocześniejsze, dlatego warto iść z duchem czasu i rozważyć inwestycję w system monitoringu stada lub, jeśli ktoś już od dłuższego czasu z takiego korzysta, rozważyć zmianę na system nowszej generacji. Jest to duży krok na przód, a stawianie takich kroków wymusza dynamicznie rozwijająca się branża hodowlana, w której – parafrazując – jeśli stoimy w miejscu to tak na prawdę się cofamy.

Autor: Urszula Wysocka, Smartbow Jr Key Account Manager, Zoetis

1. Schweinzer V, Lidauer L, Berger A, et al. Evaluation of the ear-tag sensor system SMARTBOW for detecting estrus events in indoor housed dairy cows, in Proceedings. 14th Intl Conf Precision Ag 2018.
2. Borchers MR, Chang YM, Tsai IC, Wadsworth BA, Bewley JM. A validation of technologies monitoring dairy cow feeding, ruminating, and lying behaviors. J Dairy Sci. 2016;99(9):7458-7466.
3. Schweinzer V, Lidauer L, Berger A, et al. Evaluation of the ear-tag sensor system SMARTBOW for detecting estrus events in indoor housed dairy cows, in Proceedings. 14th Intl Conf Precision Ag 2018.
4. Wolfger B, Jones BW, Orsel K, and Bewley, JM Technical note: Evaluation of an ear-attached real-time location-monitoring system. J.Dairy Sci., 2017; 100 (3): 2219-2224