Obecnie uważa się, że stres cieplny jest główną przyczyną największych strat ekonomicznych w światowym przemyśle mleczarskim. Przyczynami takiego stanu rzeczy są globalne ocieplenie, wzrost wydajności mlecznej na krowę oraz ‘migracja’ sektora mleczarskiego z klimatu umiarkowanego do tropikalnego i subtropikalnego, gdzie w większości popyt na mleko ulega tendencji wzrostowej.
Stres cieplny wpływa negatywnie na przemysł mleczarski wraz z jego szlakiem produkcji, przetwarzania i komercjalizacji.
Na poziomie ferm bydła mlecznego, stres cieplny wpływa negatywnie na krowy w każdym okresie laktacji (zaliczając do tego okres zasuszenia).
-
Opłacalność produkcji mlecznej spada w związku z negatywnym wpływem, jaki stres cieplny ma na produkcje zwierzęcą, obniżenie zawartości tłuszczu i białka w mleku oraz wzrost ilości komórek somatycznych mleka
-
Skuteczność reprodukcji: negatywnie wpływa na współczynnik zapładnialności krów, co prowadzi do sezonowości wycieleń oraz sezonowego zaopatrzenia rynku w mleko. Powoduje również wydłużenie przerw pomiędzy wycieleniami, powyżej optymalnych wartości
-
Zdrowie zwierząt: stres cieplny prowadzi do wzrostu ilości zaburzeń stanu zdrowia
-
Skuteczność żywienia jest upośledzona, gdy wzrasta ilość energii potrzebnej do utrzymania krowy (potrzeba większej ilości paszy, żeby wyprodukować określoną ilość mleka)
W ciągu ostatnich dekad przeprowadzono wiele badań, głównie w sektorach intensywnego przemysłu mleczarskiego usytuowanego w ciepłych regionach, głownie po to, by opracować skuteczne systemy zapobiegające stresowi cieplnemu u krów, próbując zaadaptować je w różnych strefach klimatycznych i różnych typach ferm. W suchych regionach świata oraz tam, gdzie konieczne jest utrzymanie w zamkniętych budynkach (w związku z bardzo niekorzystnymi warunkami pogodowymi), został opracowany „pośredni” system chłodzący (schładzający powietrze wokół krów). Systemy te oparte są na parowaniu wody wewnątrz budynku, stworzone przez wysokociśnieniowe spryskiwacze lub bloki odparowujące. Obniżanie temperatury powietrza umożliwia krowom większe straty ciepła drogami konwekcyjnymi. W rejonach wilgotnych (tu mieści się większość ciepłych obszarów), gdzie krowy utrzymywane są pod wiatami, został opracowany „bezpośredni” system chłodzenia oparty na kombinacji wymuszonej wentylacji z seriami krótkich okresów nawadniania powierzchni krów. Dzięki takiemu traktowaniu, krowy tracą ciepło sposobami konwekcyjnymi i na zasadzie parowania. Istnieje możliwość bezpośredniego schładzania w prowizorycznych zagrodach (przed i niekiedy pomiędzy czasem udoju) oraz przy stole paszowym. Dodatkowo można zapewnić krowom system chłodzący w obszarze ich miejsc wypoczynku. Nawiązując do badań wspomnianych powyżej, ciągłe chłodzenie łącznie przez 6-8 godzin dziennie, w trakcie dni letnich, może podnieść roczną produkcję mleka krowy oraz efektywność żywienia o 5-10%.
Schładzanie krów – jak wpływa na jakość mleka? Czy daje wymierne korzyści?
Ostatnio opublikowane badania i sondaże przeprowadzone w wielu różnych, ciepłych krajach porównują wyniki produkcyjne krów schładzanych i tych nieschładzanych w miesiącach letnich. Intensywne schładzanie umożliwia krowom zachować prawidłową temperaturę ciała (<39°C). Porównując do krów nieschładzanych, te schładzane w okresie zasuszenia i w trakcie laktacji zwiększają roczną produkcję o 10%, głównie dzięki jej wzrostowi we wczesnym szczycie laktacji oraz wytrwałej produkcji krów w środku i końcówce laktacji. Zawartość tłuszcz i białka w mleku krów schładzanych była wyższa odpowiednio o 0,4% i 0,2%, a ilość komórek somatycznych zmniejszyła się o 100000/ml mleka. Krowy intensywnie schładzane w miesiącach letnich uzyskiwały wyniki produkcji i składu mleka porównywalne do tych otrzymanych w miesiącach zimowych. Schładzanie krów w zasuszeniu wpływa korzystnie na kolejną laktację, głównie poprzez podniesienie wartości uzyskiwanych w szczycie laktacji o 5kg/dzień. Ponadto, intensywnie schładzane krowy prawie podwajają współczynnik zacieleń w porównaniu do krów nieschładzanych, ale ciągle jest to wynik niższy o 10-15% niż ten otrzymany w zimie. Schładzane krowy cechuje lepsze wykorzystanie paszy, co prowadzi do poprawy ich efektywności żywienia w lecie o 10% (kg paszy potrzebny jest do wyprodukowania 1 kg mleka).
Zyski ekonomiczne – czego może oczekiwać hodowca?
W oparciu o te wyniki przeprowadzono ostatnio wyliczenia celem oszacowania opłacalności wprowadzenia systemów schładzania na fermach, gdzie panują różne warunki. Badania te uwzględniły z jednej strony koszty schładzania (wydatki na instalację i utrzymanie, zarówno jak i dodatkowe wymagania paszowe w celu produkcji większej ilości mleka) i z drugiej strony zyski ekonomiczne uzyskane dzięki schładzaniu krów (zwiększona produkcja mleka, poprawa zawartości tłuszczu i białka w mleku, zdwojona skuteczność wykrycia rui, poprawa wskaźnika zapładnialności oraz poprawa wykorzystania paszy). Biorąc pod uwagę wszystkie warunki (obiekty w różnych klimatach, różne typy ferm, zróżnicowanie cen paszy, energii i mleka), większość wydatków związanych ze schładzaniem została pokryta prawie całkowicie przez samą poprawę wykorzystania paszy. Biorąc pod uwagę wszystkie korzyści, roczny zysk netto na krowę wzrósł o więcej niż 20% niż ten uzyskany na fermach, gdzie nie schładzano krów w lecie.
Poza zyskami ekonomicznymi zmniejszanie ciepła przez schładzanie krów niesie inne dobroczynne wartości, które stają się coraz ważniejsze w ciągu ostatnich dekad, mianowicie poprawa dobrostanu zwierząt i zrównoważony rozwój środowiska. Krowy zestresowane gorącem mają tendencję do spędzania większej ilości godzin na stojąco i w tłumie, co obniża czas przeżuwania (jako konsekwencja obniżonej aktywności i spożycia paszy). Schłodzone krowy jakkolwiek zmuszone do spędzania większej ilości czasu na stojąco (podczas schładzania), zazwyczaj większość godzin w ciągu dnia leżą i przeżuwają, co stanowi główne oznaki poprawy dobrostanu krów. Zwiększająca się produkcja mleka na krowę umożliwia produkcję tej samej ilości mleka przez mniejszą ilość krów oraz zastąpienie jałowicami, obniżając koszty utrzymania i zmniejszając ilość gazów wywołujących efekt cieplarniany, głównie metanu, emitowanego do atmosfery. Dlatego też, schładzanie krów w lecie, pomimo tego, że zużywana jest elektryczność do pracy wiatraków może być uznane za „przyjazne środowisku”, jako że zmniejsza produkcje gazów cieplarnianych wytwarzanych podczas produkcji mleka.
Podsumowując, obniżanie stresu cieplnego poprzez schładzanie krów na wszelki możliwy sposób poprawia ich wyniki oraz rentowność fermy, jednocześnie polepszając dobrostan zwierząt zmniejsza wpływ na środowisko poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych.
Autor: Israel Flamenbaum Ph.D / Cow Cooling Solutions, LTD, Izrael.